zimowy

Początki działalności turystycznej PTTK w Swarzędzu (1963-1966)

Zorganizowana działalność statutowo-organizacyjna PTTK w Swarzędzu wzięła swój początek od Koła nr 213, założonego w dniu 1 stycznia 1963 roku w Swarzędzkiej Fabryce Krzeseł przy ulicy Wrzesińskiej. Założycielami koła byli m.in. Zygmunt Pacyński, Alojzy Kostencki i Roman Kwapiszewski. Koło to istniało samodzielnie aż do chwili reorganizacji przemysłu meblarskiego, centralizacji, co spowodowało przemieszczenie jego działaczy do dyrekcji Swarzędzkich Fabryk Mebli przy ulicy Poznańskiej. Tu kontynuowali swoją turystyczną działalność w Kole Zakładowym nr 98, powstałym w dniu 24 kwietnia 1966 roku.

Koło Zakładowe PTTK nr 98 w Swarzędzu (1966-1983)

Zamiarem i myślą przewodnią założycieli i organizatorów zorganizowanego ruchu turystycznego było przede wszystkim umożliwienie członkom i mieszkańcom aktywnego wypoczynku, a poprzez wycieczki autokarowe poznanie poszczególnych regionów kraju z jego historycznymi zabytkami, w tym szczególnie znajdujących się na terenie Wielkopolski. W tych latach wycieczki krajoznawcze - jednodniowe i wielodniowe - miały charakter integrujący, a ponadto dostarczały każdemu sporo wiedzy historycznej, przeżyć i doznań estetycznych. Od początku działania kardynalną zasadą działaczy PTTK, było dążenie do przybliżenia społeczeństwu idei Towarzystwa, w tym stałe inspirowanie do poznania i umiłowania otaczającego krajobrazu jako małej ojczyzny, ochrony pomników przyrody, podkreślenia wydarzeń i rocznic historycznych na przestrzeni wieków oraz stałe pobudzanie do uprawiania turystyki kwalifikowanej.

W połowie lat 70. XX wieku koło liczyło 270 członków, a jego sekcje turystyczne z powodzeniem działały w zakładach w Poznaniu, Mosinie, Kościanie i w Szkole Podstawowej nr 1 w Swarzędzu. Taka struktura organizacyjna stała się w pewnym stopniu hamulcem dla dalszego rozwoju i wzrastających zadań programowych, bowiem wsparcie działalności turystyczno-krajoznawczej środkami zakładowego funduszu socjalnego wymagało nowych unormowań statutowych i znacznej samodzielności. Wystąpiły również trudności natury formalno-organizacyjnej w bezpośrednich kontaktach z jednostkami administracji państwowej i Zarządu Głównego PTTK.

W latach 1963-1974, prezesami koła byli: Mariusz Kołodziejczak, Stanisław Czosnowski i Marian Kaliszan, a od 1975 roku Marian Jaskuła.

Oddział Zakładowy PTTK "Meblarz" przy Swarzędzkich Fabrykach Mebli (1983-1990)

Wspomniana sytuacja spowodowała, że w dniu 23 stycznia 1983 roku z udziałem 84 delegatów, odbył się w Swarzędzu Zjazd Założycielski, na którym powołano jako jednostkę prawną Oddział Zakładowy PTTK “Meblarz” przy Swarzędzkich Fabrykach Mebli w Swarzędzu, który po sprywatyzowaniu przedsiębiorstwa w 1990 roku przekształcono w oddział terenowo-miejski, który w takiej formie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Powstanie oddziału usprawniło łączność organizacyjną pomiędzy kołami i klubami działającymi we wszystkich zakładach produkcyjnych Swarzędzkich Fabryk Mebli i na terenie miasta. Pozwoliło również pracować i działać na własny rachunek, nadając tym samym organizacji PTTK w Swarzędzu nowy wymiar organizacyjno-prawny.

Zjazd dokonał wyboru 15-osobowego Zarządu, który powierzył funkcję prezesa Marianowi Jaskule, wiceprezesami zostali: Tadeusz Januchowski i Zbigniew Odrobny, sekretarzem Stanisław Dworczak, a skarbnikiem Stanisław Mądry. Przewodniczącym Oddziałowej Komisji Rewizyjnej został Roman Radecki.

W przyjętym programie, Zjazd Założycielski zachował ciągłość organizacyjną w działalności na rzecz społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży szkolnej, a także przyjął dotychczas wypracowane i sprawdzone przez kadrę funkcyjno-programową formy i metody działania. Program ten, bogaty w treści wychowawcze i historyczno-patriotyczne, realizowany był poprzez wszechstronnie przygotowane wycieczki krajoznawcze m.in. do: Gniezna, Giecza, Kołaczkowa, Winnej Góry, Miłosławia, Lądu, Śmiełowa, Gołuchowa, Ignacewa, Lednicy, Lichenia, Wolsztyna, Wrześni, na Panoramę Racławicką i do innych miejscowości związanych z wydarzeniami o szczególnym znaczeniu dla społeczeństwa polskiego w walce o niepodległość, zwłaszcza na terenie Wielkopolski.

W latach 1986-1990 stan członków oddziału przekraczał 1.100 osób, którzy byli zorganizowani w 15 jednostkach. Próby czasu nie przetrwały i uległy likwidacji wszystkie koła zakładowe w Swarzędzkich Fabrykach Mebli S.A. i Fabryce Armatur Swarzędz, SKKT przy Szkole Podstawowej nr 3 Swarzędzu i Szkole Podstawowej w Paczkowie.

Oddział PTTK "Meblarz" w Swarzędzu współcześnie

W chwili obecnej Oddział PTTK "Meblarz" jest jednostką zrzeszającą 170 członków w 7 klubach i kołach środowiskowych. Aktualnie w strukturze oddziału prowadzą działalność statutowo-organizacyjną następujące ogniwa:
- Klub Turystyki Górskiej "Smrek” w Swarzędzu,
- Harcerski Klub Turystyczny “Azymut” w Swarzędzu,
- Klub Turystyki Motorowej "Korbowód” w Swarzędzu,
- Szkolne Koło Krajoznawczo-Turystyczne przy Szkole Podstawowej nr 1 im. Stanisława Staszica w Swarzędzu,
- Szkolne Koło Krajoznawczo-Turystyczne przy Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi w Swarzędzu,
- Koło Osiedlowe w Swarzędzu,
- Koło Środowiskowe “Sęki” w Swarzędzu.

Imprezy turystyczne i krajoznawcze

Zachodzące zmiany w sferze organizacyjnej i liczbie członków nie miały zasadniczo przełożenia na ograniczenie działalności statutowo-programowej. Łącznie działacze turystyczni - zarządy kół i klubów, organizatorzy turystyki, przodownicy turystyki kwalifikowanej i instruktorzy krajoznawstwa, zorganizowali (do 2002 roku) 2.301 imprez z udziałem 143.995 osób, z czego przypada na wycieczki krajoznawcze - w liczbie 716, z udział 23.296 osób i turystyki kwalifikowanej - w liczbie 1.251, z udziałem 63.500 osób, w tym:

  • turystyka piesza - 793 imprezy, z udziałem 52.211 osób,
  • turystyka górska - 151 imprez, z udziałem 2.027 osób,
  • turystyka motorowa - 109 imprez, z udziałem 4.039 osób,
  • turystyka kolarska - 119 imprez, z udziałem 2.324 osób,
  • imprezy na orientacje - 10 imprez, z udziałem 519 osób,
  • pozostałe imprezy kwalifikowane - 69 imprez, z udziałem 2.380 osób;

Ponadto odbyły się odczyty i prelekcje - w liczbie 96, z udziałem 2.048 osób oraz wystawy - w liczbie 238, z udziałem 55.111 osób. Razem: 2.301 imprez, z udziałem 143.955 osób.

Rozwój turystyki kwalifikowanej: pieszej, górskiej, motorowej i kolarskiej bierze swój początek od 1973 roku, kiedy do koła przyszła grupa doświadczonych działaczy z uprawnieniami turystycznymi, które w 2003 posiadało 19 członków. Własne imprezy turystyki kwalifikowanej są systematycznie organizowane od 1974 roku. Pierwszą był Zlot Turystów SFM do Zaniemyśla, który przez 17 lat stanowił centralną imprezę wielodyscyplinową oddziału.

W roku 2002 zorganizowano już po raz 25:

  • Zimowy Rajd Meblarzy z metą w Gruszczynie,
  • Wojewódzki Rajd Pieszy "Szukamy wiosny w lesie" do Puszczy Zielonki,
  • Wielkopolski Rajd Samochodowy o "Złoty Korbowód".

W rocznym kalendarzu imprez znajduje się wiele rajdów, zlotów, wycieczek o różnym charakterze, organizowanych przez oddział i jego ogniwa statutowe. Najbardziej prężny w tym działaniu jest aktyw Harcerskiego Klubu Turystycznego "Azymut", którego prezesem jest hm. Rafał M. Socha, organizujący m.in. imprezy na orientację i obozy wędrowne. Wachlarz imprez i wycieczek autokarowych obejmuje również nowe inicjatywy, takie jak wyjazdy na imprezy organizowane przez Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie oraz na ścieżki przyrodnicze Nadleśnictwa Pniewy, Obrzycko, Czerniejewo i inne.

Do imprez o dużych walorach wychowawczych zalicza się:

  • Zimowy Rajd Meblarzy, organizowany w rocznicę wyzwolenia Swarzędza spod okupacji hitlerowskiej z konkursem na budowę karmników i budek lęgowych dla ptaków,
  • Starościański Rajd "Marzanna" z konkursem na kukły Marzanny i piosenkę turystyczną przy ognisku,
  • Wielkopolski Rajd Przyjaciół Dębów Rogalińskich połączony z amatorskim plenerem malarskim i wystawą okolicznościową, organizowany przy współpracy z panią Lucyną Smok - prezesem Towarzystwa Przyjaciół Dębów Rogalińskich w Rogalinie,
  • Wojewódzki Rajd Niepodległości, rozpoczynający się corocznie od złożenia kwiatów pod pomnikiem ofiar walk o niepodległość Polski na Rynku w Swarzędzu.

Prężność organizacyjna działaczy została dostrzeżona przez jednostki nadrzędne, które zleciły organizowanie imprez o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim, a mianowicie:

  • w dniu 28 sierpnia 1977 roku - Zlotu Turystów Wielkopolski na Cytadeli w Poznaniu na zlecenie Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
  • w dniu 17 grudnia 1983 roku - wystawy metodycznej przedstawiającej kierunki działania PTTK w zakładzie pracy na zlecenie Instytutu Ekonomiki i Organizacji Turystyki Akademii Ekonomicznej w Poznaniu,
  • w dniach 2-3 czerwca 1984 roku - Wielkopolskiego Zlotu Przodowników Turystyki Pieszej w Zaniemyślu, zleconego przez Zarząd Wojewódzki PTTK w Poznaniu,
  • w dniach 8-22 sierpnia 1985 roku - XIV Ogólnopolskiego Wysokokwalifikowanego Rajdu Pieszego "Wielkopolska 84" z metą w Bucharzewie na terenie Puszczy Noteckiej, zleconego przez Komisję Turystyki Pieszej Zarządu Głównego PTTK,
  • w dniach 21-22 września 1985 roku - XIV Zjazdu Przodowników Turystyki Motorowej w Zaniemyślu, zleconego przez Zarząd Wojewódzki PTTK w Poznaniu,
  • w dniach 21-23 czerwca 1996 roku - Ogólnopolskiego Zlotu Honorowych Członków PTTK w Poznaniu, w ramach którego została przygotowana wystawa obrazująca dorobek organizacyjno-programowy PTTK w Swarzędzu, w aranżacji Zbigniewa Odrobnego (zwiedzającymi byli m.in. Włodzimierz Łęcki - wojewoda poznański, Adam Czyżewski - prezes ZG PTTK oraz ks. prałat Jerzy Pawlik - przedstawiciel Prymasa ds. turystyki); imprezę zorganizowano na zlecenie Zarządu Głównego PTTK i Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
  • w dniach 4-6 kwietnia 1997 roku - wycieczki szkoleniowej do Różanki dla działaczy Wielkopolskiej Korporacji Oddziałów PTTK na zlecenie Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu.

Przedstawione kierunki działalności mogły być z powodzeniem realizowane, dzięki otrzymywanej do 1992 roku znacznej pomocy rzeczowej i finansowej z zakładowego funduszu socjalnego Swarzędzkich Fabryk Mebli. W tych działaniach skutecznie wspierała oddział związkowa Rada Kultury Fizycznej i Turystyki Przedsiębiorstwa, której przewodniczącym był Zbigniew Cygan - członek PTTK od 1959 roku. Obecnie działalność programowa oddziału wspierana jest przede wszystkim przez władze samorządowe i sponsorów indywidualnych.

Historię imprez turystycznych upamiętniają również znaczki rajdowe, medale okolicznościowe i pieczątki.

Działacze turystyczni

Wszechstronną działalność oddziału można było prowadzić dzięki licznej grupie oddanych Towarzystwu działaczy społecznych i szeregowych członków. Na przestrzeni lat 1974-1992 znaczący wkład w rozwój i ukształtowanie turystyki wnieśli następujący działacze, a przede wszystkim prezesi kół i klubów:

  • Aleksander Anioła ("Dębczaki" Z-4 w Poznaniu),
  • Stanisław Mądry i Bronisław Firlik ("Sęki" Z-1 w Swarzędzu),
  • Włodzimierz Lehmann ("Limba" Z-2 w Swarzędzu),
  • Leszek Pawlak i Aleksandra Michalak ("Kurze Stopki" Z-5 w Mosinie),
  • Regina Żurek i Kazimierz Baranowski ("Modrzew" Z-6 w Kościanie),
  • Marian Tyniec i Bogumiła Chuda ("Drzazga" Z-7 w Rawiczu),
  • Maria Skorupińska ("Trampy" Z-8 w Gostyniu),
  • Ryszard Odrobny ("Zaworek" przy Fabryce Armatur w Swarzędzu),
  • Krystyna Adamczak (SKKT przy SP nr 1 i 3 w Swarzędzu),
  • Tadeusz Januchowski (KTM "Korbowód" w Swarzędzu),
  • Antoni Grajek i Stanisław Cisak (KTM "Smrek" w Swarzędzu)
  • oraz Stanisław Dworczak, Zygmunt Jóźwiak, Zenona Klorka, Czesława Czyżewskiego i wielu innych którzy z różnych przyczyn utracili więź organizacyjną z oddziałem.

Dzisiaj ich dzieło i praca jest kontynuowana m.in. przez:

  • Piotra Osiewicza,
  • Renatę Pawlicką,
  • Jadwigę Nowak,
  • Romana Radeckiego,
  • Jana Mrulę,
  • Elwirę Sochę,
  • Rafała M. Sochę,
  • Pawła Przepiórę,
  • Joannę Korcz-Koralewską,
  • Olgę Kaźmierczak,
  • Ryszarda Dobrzyńskiego,
  • Romana Brusta,
  • Jana Łamka,
  • Jana Jaświłowicza,
  • Juliana Lewandowskiego
  • i wielu innych, których można spotkać przy organizacji naszych imprez terenowych.

Z głębokim żalem i wzruszeniem należy wspomnieć tych wielce oddanych i zasłużonych działaczy PTTK w Swarzędzu, którzy wyruszyli na swoją ostatnią wędrówkę, m.in.:

  • Romana Kwapiszewskiego - współzałożyciela koła i oddziału,
  • Zbigniewa Odrobnego - wiceprezesa koła i oddziału,
  • Lucjana Łukaszyka - komandora rajdów samochodowych,
  • Stanisława Cisaka - sekretarza oddziału,
  • Henryka Dobrogojskiego - członka zarządu,
  • Eugeniusza Wilka - członka zarządu,
  • Stefana Mikołajczaka - członka zarządu,
  • Zbigniewa Wiśniewskiego - członka zarządu Koła “Kurze Stopki”,
  • Jarosława Talarczyka - członka zarządu Koła “Limba”,
  • Stanisława Dworczaka,
  • Czesława Czyżewskiego
  • druha pwd. Martina Jagsza,
  • i wielu innych których nazwiska są w naszej organizacyjnej ewidencji.

Wyróżnienia

Całokształt działalności oddziału na rzecz środowiska został dostrzeżony przez władze statutowe i administrację państwową. Należy odnotować następujące fakty uhonorowania oddziału:

  • 1979 rok - Honorowym Dyskiem Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
  • 1984 rok - Medalem Kazimierza Kantaka za działalność na rzecz rozwoju turystyki górskiej,
  • 1984 rok - Wpisem do Księgi Zasłużonych SFM za działalność na rzecz integracji załogi,
  • 1984 rok - Pucharem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego za I miejsce w Ogólnopolskim Rajdzie Leśników i Drzewiarzy "Bieszczady 84”,
  • 1985 rok - Pucharem Naczelnika Miasta i Gminy Swarzędz,
  • 1985 rok - Pucharem Prezydenta Miasta Poznania,
  • 1986 rok - Medalem "Za Zasługi" w rozwoju związkowej kultury fizycznej i turystyki w Wielkopolsce,
  • 1990 rok - Medalem XXXV lat Komisji Turystyki Motorowej ZG PTTK za wieloletnią działalność dla dobra turystyki motorowej,
  • 1997 rok - Medalem pamiątkowym Dyrekcji i Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Swarzędzu za wieloletnią współpracę i pomoc w organizowaniu imprez dla młodzieży,
  • 1998 rok - Złotą Honorową Odznaką PTTK,
  • 1998 rok - Medalem Franciszka Jaśkowiaka przez Wielkopolską Korporację Oddziałów PTTK za działalność krajoznawczą w Wielkopolsce,
  • oraz licznymi dyplomami uznania przez różne instytucje i organizacje.

Ponadto oddział zdobył pierwsze miejsca w Ogólnopolskich Przeglądach Kół Zakładowych PTTK w 1978, 1979 i 1981 roku, otrzymując w tym ostatnim nagrodę Ministra ds. Młodzieży w wysokości 100 tys. zł na zakup sprzętu turystycznego do wypożyczalni.

Również liczna grupa działaczy otrzymała odznaczenia państwowe, resortowe i organizacyjne za wniesiony wkład pracy społecznej w dzieło osiągnięć i dokonań oddziału.

Oddział był reprezentowany na IV i V Kongresie Krajoznawstwa Polskiego. Prezes Oddziału Marian Jaskuła w latach 1985-1997 - w XI, XII i XIII kadencji - był członkiem Zarządu Głównego PTTK, a od 1992 roku wiceprezesem Wielkopolskiej Korporacji Oddziałów PTTK. Obecnie Ryszard Dobrzyński - prezes KTM "Korbowód" jest członkiem Komisji Turystyki Motorowej ZG PTTK.

Działalność oddziału była tematem licznych artykułów w prasie regionalnej i organizacyjnej m.in. w gazecie "Segmenty", "Ilustrowanym Kurierze Polski", "Głosie Wielkopolskim", "Gazecie Poznańskiej", w kwartalnikach "Wielkopolska" i "Znad Warty", w "Tygodniku Swarzędzkim" i "Prosto z ratusza". Działalność oddziału została również omówiona na str. 346-347 "Monografii Swarzędza", wydanej w 1988 roku z okazji 350. rocznicy lokacji miasta. W latach 1986-1988 oddział zasilał licznymi imprezami turystycznymi program Społecznego Komitetu Obchodów 350-lecia Swarzędza.

Nie zabrakło również kadry oddziału w zbiórce pieniędzy na cele ogólnospołeczne, jak odbudowa pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie w 1983 roku oraz odbudowa Kopca Wolności na Malcie w Poznaniu w 1984 roku.

Honorowy Prezes Oddziału PTTK "Meblarz"
Marian Jaskuła